Bamboe of hout? Bamboe snijplanken en keukengerei zijn minder veilig en duurzaam dan houten kookgerei

Bamboe of hout? Is bamboe echt zo duurzaam als men overal beweert? En is bamboe kookgerei wel veilig om mee te koken? Waarom keukengerei, snijplanken en andere producten van het ene materiaal kiezen en niet het andere? Omdat klanten ons deze vraag vaker stellen, hebben we besloten om in dit artikel uit te leggen waarom Uulki voor houten keukengerei en snijplanken kiest en niet voor bamboe. Want ja, het gebruik van bamboe in de keuken en daarbuiten is een trend die zich al enkele jaren doorzet, gestuwd door de geclaimde duurzaamheid van bamboe. Je vindt in de winkel bamboe snijplanken, kommen, kooklepels, slabestek en ander bamboe kookgerei. Naast keukengerei, kan je ook bamboe kleding, meubels, tuinschermen, enz. kopen. Bamboe wordt geprezen als milieuvriendelijk alternatief voor allerhande materialen zoals tropische hardhouten, plastiek, staal, enzovoort. Wij bij Uulki kiezen echter resoluut voor duurzaam lokaal hout en we vertellen je maar al te graag waarom!

Waarom is bamboe zo populair? En is het duurzame imago terecht?

Bamboe is een van de snelst groeiende planten ter wereld en is dus een onuitputtelijke natuurlijke hulpbron. Om de 3 à 7 jaar kan bamboe geoogst worden, terwijl dit bij hout doorgaans pas om de 30 à 50 jaar gebeurt. Er kan dus op een korte tijd heel wat bamboe verzameld worden om tot keukengerei en andere producten te verwerken. Ook hoeft bamboe niet opnieuw geplant te worden eenmaal het gekapt is, want de bamboeplant loopt vanzelf weer uit. Daarbij vraagt deze plant zo goed als geen onderhoud, kan bamboe leven op een voedselarme grond en heeft het geen mest nodig om te groeien. Omdat bamboe zo snel groeit, wordt het als milieuvriendelijk product verkocht. Ook de hardheid van bamboe is algemeen gekend, waardoor het goed kan concurreren met hardhoutsoorten. Tot slot filtert deze snelgroeiende grassoort ook heel wat van het broeikasgas CO₂ uit de lucht. Dit alles zorgt ervoor dat bamboe de plant bij uitstek lijkt om allerhande duurzame producten uit te vervaardigen, zoals keukengerei, maar ook vloeren en terrassen bijvoorbeeld. Zijn er dan enkel maar voordelen aan verbonden? En is het echt zo ecologisch als beweerd wordt? Wij trokken op onderzoek uit en ontdekten dat bamboe niet per se duurzaam is.

Ecologische transport voetafdruk van kookgerei uit bamboe versus lokaal hout

Het grootste deel van bamboehout en bamboe producten in onze winkels is afkomstig uit China en dit draagt op vlak van ecologie heel wat nadelen met zich mee. De afgewerkte producten moeten vanuit China naar Europa of andere werelddelen vervoerd worden. Dat gebeurt doorgaans met zeevracht, een van de meest schadelijke transportmiddelen die heel wat uitlaatgassen in de lucht brengt. Dit is misschien wel een van de belangrijkste redenen waarom bamboe keukengerei of snijplanken niet echt duurzaam zijn. Er wordt wel sinds kort geëxperimenteerd met de productie van bamboe in Europa, maar dit staat nog in zijn kinderschoenen. Daarom is het momenteel beter om voor kookgerei vervaardigd uit lokaal (Europees) hout te kiezen i.p.v. bamboe keukengerei en snijplanken. Het houten kookgerei van Uulki is gemaakt van Europees hout. Door het hout te oogsten in Europa en ook omdat de productie van hout tot keukengerei in Europa plaatsvindt, hebben de Uulki kooklepels, spatels, deegrollers, snijplanken enz. een veel kleinere ecologische voetafdruk dan bamboe keukenhulpen uit China. Uiteraard is het belangrijk dat het hout ook uit duurzaam beheerde bossen komt. Alleen zo kan het milieuvriendelijk zijn.

Is bamboe wel veilig? Bamboe keukengerei en snijplanken kunnen, in tegenstelling tot houten kookgerei, de schadelijke stof melamine bevatten

Is bamboe wel zo veilig als men beweert? Studies tonen aan dat zogenaamd duurzaam en 100% bamboe kookgerei niet altijd voor 100% uit bamboe bestaat. Hoe komt dit? Bamboe is geen boom, maar een grassoort met een holle binnenkant. Daardoor is het niet mogelijk om een massief stuk hout uit de bamboestok te snijden, en kan de producent geen bamboe producten uit 1 schijf bamboe vervaardigen. Hoe wordt bamboe kookgerei – zoals kommen, bekers, snijplanken, mokken, kooklepels, spatels enzovoort – dan gemaakt uit bamboestammen? Dit kan op twee manieren gebeuren:

Gelamineerde, verlijmde bamboe
Terwijl houten keuken keukengerei, zoals kooklepels en spatels uit 1 stuk hout bestaan (behalve sommige snijplanken), is de meerderheid van het bamboe keukengerei niet uit 1 stuk gemaakt, maar uit verschillende stroken bamboe. Hierbij worden bamboestammen in stukken gesneden, gecarboniseerd en vervolgens aan elkaar gelijmd. Dit proces kost veel energie, hitte en (synthetische) lijm. Voor Uulki houten snijplanken gebruiken we alleen voedselveilige lijm.

Bamboecomposiet en het gevaar van melamine
De andere variant van bewerkte bamboe is bamboecomposiet. Die wordt gemaakt uit bamboevezels die worden gekookt, vervolgens gedroogd tot poeder en eventueel bijgekleurd door middel van carbonisatie (het stomen onder hoge druk). Hierna kunnen de vezels samengedrukt worden in allerhande mallen met behulp van (meestal synthetische) lijm. Op die manier kan je met bamboevezels in principe alles maken wat je maar wilt in alle kleuren van de regenboog. Denk aan koffiebekers, kommen, borden, enz. Om de tot poeder geworden bamboevezels beter aan elkaar te laten kleven en het kookgerei sterker te maken, wordt melaminehars toegevoegd. Melaminehars wordt gemaakt van melamine en formaldehyde, allebei uiterst giftige stoffen. En daar knelt het schoentje, want deze schadelijke stoffen kunnen mogelijk vrijkomen wanneer je bamboe keukengerei blootstelt aan hitte. Dat kan gebeuren wanneer je bamboe beker, mok of kom met warme koffie of thee is gevuld. Dit is natuurlijk verontrustend… Houten keukengerei daarentegen bestaat uit 1 stuk hout, want het wordt gemaakt uit massieve stukken hout. Er is dus geen lijm nodig om houten keukenhulpen aan elkaar te lijmen. Alleen snijplanken worden vaker wel gemaakt uit verschillende stukken hout die met elkaar verlijmd worden met behulp van veilige, voedselveilige lijm.

De milieunormen bij de agricultuur van bamboe uit China versus hout uit Europese bossen

China heeft veel minder regels omtrent agricultuur en het milieu dan Europa. Om die reden kan het niet uitgesloten worden dat boeren in China gebruik maken van chemische pesticiden en meststoffen om meer en sneller bamboe te kweken en zo hun inkomsten te verhogen. Deze chemische stoffen zijn niet alleen schadelijk wanneer ze in aanraking komen met de bamboestammen zelf, maar ook wanneer ze in de bodem terechtkomen. Als veel boeren deze pesticiden en meststoffen gebruiken, leidt dit tot toenemende vervuiling van bodem, water en lucht.

Recycleerbaarheid van houten versus bamboe keukenhulpen

Keukenhulpen gemaakt uit bamboe worden doorgaans geclaimd als recycleerbaar en / of bio afbreekbaar, maar meestal is dit allesbehalve waar. Het is erg moeilijk om de bamboe en de melamine of lijm van elkaar te scheiden, waardoor recyclage bijna onmogelijk is. Zo goed als al het kookgerei uit gelamineerde bamboe en uit bamboecomposiet bevat – zoals je hierboven kon lezen – synthetische lijm en melamine. Wanneer je dus een bamboe kooklepel of spatel op jouw composthoop gooit, zal die nooit vergaan door de aanwezigheid van de synthetische stoffen die gebruikt zijn om de lepel te produceren. Ook recyclage is geen optie, dus de enige manier om van de bamboe kooklepel verlost te geraken is door verbranding. Houten kooklepels of spatels, daarentegen, bevatten geen enkel spoor van kunststoffen, omdat ze uit 1 stuk hout vervaardigd worden. Er is dus geen lijm of hars nodig om houtvezels of houtstukjes bij elkaar te houden. Hierdoor is de houten lepel bio afbreekbaar. Is je houten kookgerei compleet versleten? Dan kan je hem op de composthoop gooien of bij wijze van spreken zelfs gewoon achter in de natuur achterlaten waar hij na enkele jaren helemaal weggerot zal zijn!

Lokaal hout uit duurzaam beheerde bossen met biodiversiteit versus bamboe
monocultuur

Een grote biodiversiteit is de belangrijkste factor in een goed draaiend ecosysteem. Daardoor is het bij duurzaam bosbeheer aangeraden voldoende verschillende soorten bomen, struiken en kruiden te planten. Hierdoor zullen meer soorten dieren en insecten in het bos leven. Samen zorgen zij voor een natuurlijke bestrijding van allerhande plagen en voor de voortplanting van allerhande (fruit)planten en bloemen. De duurzaam beheerde bossen, waaruit wij ons hout halen, investeren dan ook veel energie in het behouden van die biodiversiteit. Een grote factor daarin is het zorgvuldig uitkiezen van de bomen die gekapt mogen worden zonder dat het ecosysteem door de oogst aangetast wordt. Het zal nooit gebeuren dat in een duurzaam beheerd bos aan kaalkap wordt gedaan. De grote tegenpool van biodiversiteit is een monocultuur. Monoculturen, landbouwgebieden zonder biodiversiteit, komen vaak voor bij gewassen zoals soja en maïs, maar ook op bamboe plantages. In deze kwekerijen groeit slechts één gewas, in dit geval bamboe, waardoor plagen en ziektes heel gemakkelijk volledige bamboe gewassen kunnen infecteren eenmaal ze ontdekt hebben hoe ze bamboe klein kunnen krijgen. En door de grote vraag naar bamboe wereldwijd, worden in China meer en meer plantages aangelegd, om de grote vraag naar bamboe producten bij te houden. Dit wil zeggen dat ook rijkelijk gevulde bosgebieden moeten wijken en vervangen worden door bamboe plantages. Al snel staan vele aangrenzende terreinen vol met bamboe, waardoor de plagen en infecties vrij spel krijgen en razendsnel van plantage op plantage kunnen overspringen. Eenmaal een epidemie losgebroken is in een gebied met veel bamboe kwekerijen, zit er voor die boeren niets anders op dan het gebruiken van chemische pesticiden als ze hun bamboe, en dus ook inkomsten, niet willen kwijtraken.

Uulki kiest voor keukengerei en huisraad uit Europees lokaal hardhout

Als je de impact op het milieu van bamboehout vergelijkt met die van lokaal hardhout, ligt die van bamboe hoger. Zowel het transport, de productiemethodes, het ontbossen voor de aanleg van plantages en het vermoedelijke gebruik van pesticides maken dat bamboe minder ecologisch is. Het grote voordeel van bamboe is wel dat het veel sneller groei dan hout. Zeker zolang er niet voldoende bamboe lokaal wordt geproduceerd, is het beter om producten te kiezen die van lokaal hout uit duurzaam beheerde bossen zijn gemaakt. Hout heeft op die manier een kleinere impact op het milieu en daarom kiezen wij resoluut voor deze lokale houtsoorten uit Europa.

De voordelen van lokaal hout op een rijtje!

Uulki houdt van hout, maar dan wel lokaal (Europees) hout en niet tropisch! Lokaal hout is duurzamer dan bamboe als je het totale plaatje bekijkt, inclusief de gebruikte grondstoffen, productie, transport, …We sommen nog even de voordelen van lokaal hout op:

• Lage ecologische transportvoetafdruk: er is weinig transport nodig om het lokaal hout van bos tot productieomgeving en tot bij jou te brengen. Dat is bij bamboe uit Azië anders.
• Minder bewerking nodig om keukengerei uit hout te maken: hout oogsten, verzagen en manueel of met machines in de gewenste vorm zagen of draaien is minder arbeidsintensief – en dus milieuvriendelijker – dan het maken van bamboe kookgerei uit verschillende grondstoffen.
• Geen monocultuur en dus geen nood aan pesticiden: ons hout komt uit gemengde loofbossen met een mooie biodiversiteit, terwijl bamboe in een monocultuur wordt gekweekt.
• Houten keukengerei en snijplanken zijn veilig: er worden geen extra stoffen toegevoegd aan het hout (houten snijplanken worden wel verlijmd met voedselveilige lijm). Bij bamboe gebruikt men vaak de giftige stoffen melamine en formaldehyde as bindmiddel.